Các tình trạng rối loạn liên quan đến dị ứng

Những rối loạn được mô tả dưới đây có thể sản sinh nhiều triệu chứng tương tự như dị ứng thực phẩm. Tuy nhiên, một vài tình trạng này thì không liên quan đến IgE (immunoglobulin E), loại kháng thể có thể gây ra các phản ứng đe dọa tính mạng cho những người bị dị ứng thực phẩm. Trong một số trường hợp, một người có thể vừa bị dị ứng thực phẩm vừa bị các tình trạng liên quan này, ví dụ như viêm thực quản tăng bạch cầu eosin (eosinophilic esophagitis).

Viêm thực quản tăng bạch cầu eosin (EoE)

Gây ra một số lượng lớn eosinophil (một loại tế bào máu trắng) tập trung trong thực quản (đường ống nối từ miệng đến dạ dày). Vì vậy, niêm mạc thực quản có thể bị viêm, cản trở thức ăn đi xuống. EoE có thể bị gây ra bởi một loại thực phẩm nào đó.

Triệu chứng của EoE đa dạng, phụ thuộc vào độ tuổi. Với trẻ sơ sinh và trẻ tập đi, gia đình thường nhận thấy việc cho ăn khó khăn, trẻ dễ cáu và thỉnh thoảng sụt cân. Trẻ lớn hơn có biểu hiện đặc trưng là nôn ói, ợ nóng và “đau bụng”. Thiếu niên và người lớn có thể bị đau ngực, khó nuốt và cảm thấy thức ăn bị mắc kẹt khi nuốt. Một số người than phiền phải mất nhiều thời gian để ăn xong bữa và dùng rất nhiều nước để nuốt thức ăn. Họ cũng cảm thấy no nhanh và thường ngừng ăn trước khi xong bữa. Một khi xác nhận là bị EoE, xét nghiệm dị ứng thực phẩm thường được thực hiện để xác định loại thức ăn nào đã gây ra tình trạng trên.

Để biết thêm chi tiết về EoE, vui lòng truy cập website American Partnership for Eosinophilic Disorders.

Hội chứng viêm ruột do protein từ thực phẩm

Hội chứng viêm ruột do protein từ thực phẩm (FPIES) là một loại dị ứng thực phẩm khá nghiêm trọng và không có liên quan đến IgE. FPIES thường gây ra do sữa bò hoặc đậu nành, mặc dù một số hạt ngũ cốc, đặc biệt là gạo và yến mạch, và một số loại thực phẩm khác cũng có thể là nguyên nhân. Triệu chứng thường là nôn mửa dữ dội và tiêu chảy. Phản ứng thường  xảy ra 2-3 giờ sau khi ăn phải thực phẩm dị ứng.

Thử ngiệm tiêu chuẩn cho dị ứng thực phẩm không được dùng để chẩn đoán FPIES. Thử nghiệm y học chuyên dụng đầu tiên dùng để chẩn đoán căn bệnh này là thử nghiệm ăn thử với thực phẩm nghi ngờ (tham khảo Bài Thử nghiệm ăn thử thực phẩm) . Trong hầu hết trường hợp, FPIES thường hết khi trẻ ba tuổi.

Để biết thêm thông tin về FPIES, vui lòng truy cập vào  FPIES Foundation và  the International Association for Food Protein Enterocolitis.

Hội chứng dị ứng vòm họng

Hội chứng dị ứng vòm họng (OAS), được biết đến như là hội chứng phấn – thực phẩm, là một thuật ngữ dùng để mô tả triệu chứng ngứa miệng gây ra bởi trái cây hoặc rau củ sống ở những người bị sốt cỏ khô (viêm mũi dị ứng theo mùa). Triệu chứng thường chỉ ở miệng. Phản ứng này gây ra do có sự tương tác giữa protein trong phấn hoa và protein trong thực phẩm, hệ miễn dịch của người bị dị ứng nhận ra và có phản ứng chống lại các protein này. Do những protein này nhạy cảm với nhiệt, hầu hết mọi người mắc bệnh OAS có thể ăn cùng loại trái cây hoặc rau củ được nấu chín mà không bị gì. Triệu chứng thường hết chỉ vài phút sau khi nuốt hoặc khi lấy thức ăn ra khỏi miệng, và nói chung không cần thiết phải chữa trị.

OAS thường gặp ở trẻ lớn, thiếu niên và người trẻ tuổi. Thường bệnh nhân có thể từng ăn những thực phẩm gây dị ứng loại này mà không có vấn đề gì trong nhiều năm trước khi xuất hiện phản ứng dị ứng.

Một số trường hợp có liên quan giữa thực phẩm – phấn hoa thường gặp*

• Phấn hoa từ cây bạch dương: táo, cà rốt, đào, mận, chery, lê, hạnh nhân, hạt phỉ
• Phấn hoa từ cây thân thảo: cà chua
• Phấn hoa cỏ phấn hương: dưa hấu, bí xanh, dưa chuột, kiwi, chuối

*Danh sách kể trên liệt kê những trường hợp có thể xảy ra. Không phải tất cả mọi người có dị ứng với phấn hoa đều bị dị ứng với trái cây hoặc rau củ có phản ứng chéo với phấn hoa đó. Thường mọi người dị ứng với một vài loại chứ không phải tất cả những loại kể trên. Đọc thêm Bài Dị ứng thực phẩm và phản ứng chéo để tìm hiểu thêm về phản ứng chéo.

Không dung nạp thực phẩm

Ngoài bệnh celiac (dị ứng với gluten – xem bên dưới), các bệnh không dung nạp thực phẩm thường không liên quan đến hệ miễn dịch. Mặc dù không dung nạp thực phẩm có thể gây ra một vài triệu chứng giống với dị ứng thực phẩm, nhưng chúng không gây ra sốc phản vệ (tham khảo Bài Sốc phản vệ), một phản ứng tiềm ẩn đe dọa tính mạng.

Các bệnh không dung nạp thực phẩm thông thường bao gồm:

• Không dung nạp đường lactose

Không dung nạp lactose xảy ra khi ruột non không sản sinh đủ men lactase. Vì vậy làm ảnh hưởng đến sự tiêu hóa lactose, một loại đường tìm thấy trong các sản phẩm từ sữa.

Triệu chứng của tình trạng không dung nạp lactose thường xảy ra trong vòng 30 phút tới 2 giờ sau khi ăn các sản phẩm từ sữa. Sử dụng lượng sữa lớn hơn có thể làm tăng triệu chứng.

• Bệnh celiac

Phản ứng dị ứng với gluten được biết đến với tên gọi là bệnh celiac hay “celiac sprue”. Gluten là chất được tìm thấy trong lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen và có thể trong yến mạch. Bệnh celiac mãn tính này yêu cầu hạn chế dùng gluten suốt đời.  Người bệnh celiac phải kiên nghiêm ngặt các loại hạt và sản phẩm phụ của chúng.

Khi người bệnh celiac ăn phải gluten, họ có phản ứng miễn dịch trong ruột non. IgE, kháng thể chịu trách nhiệm cho các phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng (tham khảo Bài Sốc phản vệ) không có vai trò nào trong sự rối loạn này. Tuy nhiên, phản ứng miễn dịch ở bệnh celiac có thể phá hủy thành ruột non, ngăn cả sự hấp thụ chất dinh dưỡng thích hợp từ thức ăn. Qua thời gian, bệnh nhân có thể bị suy dinh dưỡng.

Bệnh celiac có thể gây ra nhiều triệu chứng, bao gồm đầy bụng và đầy hơi, tiêu chảy, táo bón, đau đầu, nổi mề đay và miệng tái. Triệu chứng có thể khác nhau tùy người.

Để biết thêm thông tin về bệnh celiac, xin mời tham khảo bài viết Bệnh celiac trên trang Y học Cộng đồng.

Tài liệu tham khảo:

http://www.foodallergy.org/related-conditions