Kiến thức cơ bản về thực phẩm chức năng

Bạn có biết rằng một số loại thực phẩm hoặc thành phần thực phẩm có thể đem lại lợi ích cho sức khỏe? Những thực phẩm này, còn được gọi là “thực phẩm chức năng”, có thể đóng vai trò trong việc cải thiện sức khỏe toàn diện, làm giảm hoặc tối thiểu hóa nguy cơ mắc một số loại bệnh cụ thể và khắc phục tình hình sức khỏe khác. Ví dụ về loại thực phẩm này gồm có trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm bổ sung dinh dưỡng (fortified foods) (liên kết tới 5.a.1), đồ uống và một số thực phẩm bổ sung (dietary supplements) (liên kết tới 5.a.1). Trong khi đặc điểm chức năng của nhiều loại thực phẩm truyền thống đang được phát hiện và nghiên cứu, nhiều loại thực phẩm mới chứa nhiều thành phần có lợi cũng được phát triển. Khi biết các thực phẩm có thể mang đến những lợi ích sức khỏe nhất định, bạn có thể lựa chọn loại thực phẩm và nước giải khát phù hợp để cho phép bạn kiểm soát sức khỏe tốt hơn.

Nhu cầu

Quan tâm của người tiêu dùng trong mối liên lệ giữa chế độ ăn uống và sức khỏe đã làm tăng nhu cầu thông tin về thực phẩm chức năng. Những yếu tố thúc đẩy sự quan tâm của Mỹ về các thực phẩm này bao gồm: những tiến bộ nhanh chóng trong khoa học và công nghệ, phí dịch vụ y tế tăng, những thay đổi trong luật thực phẩm ảnh hưởng đến nhãn hiệu và công bố sản phẩm, dân số già hóa và sự quan tâm trong việc đạt được sức khỏe tốt thông qua chế độ ăn uống tăng, v.v….

Công bố khuyến cáo về sức khỏe (health claims)

Theo nghiên cứu người tiêu dùng của IFIC (Hiệp hội thông tin thực phẩm quốc tế), người Mỹ coi phương tiện truyền thông, các chuyên gia y tế, gia đình và bạn bè là những nguồn thông tin chính của họ về các thực phẩm có thể tăng cường sức khỏe. Nghiên cứu khoa học đáng tin cậy chỉ ra rằng có rất nhiều thành phần thực phẩm có tiềm năng có lợi cho sức khỏe và được chứng minh lâm sàng. Công bố trên bao bì thực phẩm chỉ là một phương tiện để thông báo cho người tiêu dùng về các mối liên hệ giữa chế độ ăn uống và sức khỏe.

Tại Mỹ, Luật Giáo dục và ghi nhãn dinh dưỡng năm 1990 đã ủy quyền Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm xây dựng các quy định về việc sử dụng những Công bố khuyến cáo về sức khỏe cho thực phẩm và thực phẩm bổ sung dinh dưỡng. Những lợi ích đã được chứng minh bởi nghiên cứu khoa học thường được truyền đạt đến người tiêu dùng thông qua bao bì sản phẩm, các trang web hoặc quảng cáo. Các tuyên bố hoặc công bố liên quan đến sức khỏe như vậy được thực hiện theo các quy định áp dụng và hướng dẫn của FDA và Hội đồng thương mại liên bang. Nhiều cơ quan thuộc viện, trung tâm khoa học và cơ quan pháp lý đã hoặc đang phát triển các hướng dẫn để thiết lập cơ sở bằng chứng khoa học cần thiết giúp hỗ trợ và tiếp tục thẩm định các công bố về thành phần chức năng hoặc các loại thực phẩm có chứa các thành phần này. FDA quy định các thực phẩm theo mục đích sử dụng và bản chất của các công bố trên bao bì. Tuyên bố hoặc công bố liên quan đến sức khỏe được cho phép trên nhãn thực phẩm và thực phẩm bổ sung dinh dưỡng có 5 loại:

• Công bố hàm lượng chất dinh dưỡng: cho thấy sự hiện diện của một chất dinh dưỡng cụ thể ở một hàm lượng nhất định.
• Công bố khuyến cáo cho cấu trúc và chức năng: mô tả ảnh hưởng của các thành phần dinh dưỡng lên cấu trúc hoặc chức năng bình thường của cơ thể.
• Công bố hướng dẫn chế độ ăn uống: mô tả các lợi ích sức khỏe của nhiều loại loại thực phẩm hay chế độ ăn uống và không qui vào một bệnh hoặc tình trạng sức khỏe cụ thể.·
• Công bố khuyến cáo đủ điều kiện cho sức khỏe: truyền tải mối quan hệ phát triển giữa các thành phần trong chế độ ăn uống và giảm nguy cơ bệnh tật được FDA xem xét và được minh chứng bởi nhiều bằng chứng khoa học đáng tin cậy sẵn có.

• Công bố khuyến cáo về sức khỏe: khẳng định mối liên hệ giữa các thành phần trong chế độ ăn uống và giảm nguy cơ của bệnh tật hoặc tình trạng sức khỏe như đã được FDA phê duyệt và được củng cố bởi những đồng tình khoa học đáng kể.

Hiệp hội khoa học tiếp tục nâng cao sự hiểu biết về tiềm năng của thực phẩm chức năng và vai trò của chúng trong việc duy trì và tối ưu hóa sức khỏe. Đối với các lợi ích sức khỏe được thẩm định và các công bố được đưa ra thì một tổ chức lớn mạnh và uy tín cùng với nghiên cứu khoa học đáng tin cậy là cần thiết để xác nhận những lợi ích của bất kỳ thực phẩm hoặc thành phần đặc biệt nào. Còn đối với thực phẩm chức năng có tiềm năng mang đến lợi ích sức khỏe cộng đồng thì người tiêu dùng phải có khả năng dựa trên các tiêu chí khoa học được dùng để minh chứng cho các tuyên bố và công bố liên quan đến sức khỏe.

Gen dinh dưỡng (Nutrigenomics)/ “Dinh dưỡng theo từng cá nhân”

Cùng với tiến bộ khoa học và công nghệ phát triển trong lĩnh vực sức khỏe và dinh dưỡng, lĩnh vực Gen dinh dưỡng, hay còn gọi là “dinh dưỡng theo từng cá nhân” ngày càng được quan tâm nhiều hơn. Khoa học về Gen dinh dưỡng liên quan đến việc áp dụng hệ gen của con người đến dinh dưỡng và sức khỏe cá nhân nhằm cung cấp những khuyến cáo về chế độ ăn uống riêng. Bằng cách sử dụng cấu trúc di truyền riêng biệt và các nhu cầu dinh dưỡng của từng cá nhân để thay đổi những khuyến cáo, có thể một ngày nào đó người tiêu dùng có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh và tối ưu hóa sức khỏe của họ tốt hơn. Cá nhân hoá dinh dưỡng cho cấu trúc di truyền riêng biệt của một cá nhân có khả năng đem lại lợi ích sức khỏe tích cực. Bằng cách chọn lựa phương pháp theo hướng cá nhân hóa thay thế cho các phương pháp phổ thông hay truyền thống để tác động đến các khuyến cáo về sức khỏe và dinh dưỡng, chúng ta có thể cung cấp cho người tiêu dùng thông tin thích hợp và có lợi nhất phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng riêng biệt của họ. Mặc dù dinh dưỡng theo từng cá nhân có vẻ đầy hứa hẹn, việc nghiên cứu vẫn còn nằm trong giai đoạn sơ bộ và có thể phải mất nhiều năm trước khi đề xuất chính xác và hiệu quả có thể được thực hiện đối với từng cá nhân.  Thực phẩm chức năng / thực phẩm cho sức khỏe là một phần quan trọng của một lối sống lành mạnh toàn vẹn bao gồm một chế độ ăn uống cân bằng và hoạt động thể chất. Con người nên cố gắng sử dụng thực phẩm một cách đa dạng. Tham khảo thêm một số ví dụ về thực phẩm chức năng có kiểm chứng bằng khoa học (liên kết đến 5.a.2) và đa dạng hóa thực phẩm theo màu sắc (liên kết đến 5.b.6)

Tham khảo thêm những quy định phát luật của Việt Nam về thực phẩm chức năng tại

http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=29969

Nguồn:

http://www.foodinsight.org/Background_on_Functional_Foods