Chiếu xạ thực phẩm: Những điều bạn cần biết

Chiếu xạ thực phẩm là gì?

Chiếu xạ thực phẩm (một ứng dụng của bức xạ ion hoá vào xử lý thực phẩm) là một công nghệ có thể cải thiện độ an toàn và kéo dài thời gian bảo quản của các loại thực phẩm bằng cách giảm hoặc loại bỏ các vi sinh vật và côn trùng. Giống như sữa thanh trùng và rau quả đóng hộp, chiếu xạ có thể làm cho thực phẩm an toàn hơn khi sử dụng.

Tại Mỹ, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chịu trách nhiệm kiểm soát các nguồn bức xạ được sử dụng để chiếu xạ thực phẩm. FDA chỉ phê chuẩn một nguồn bức xạ để sử dụng trên các loại thực phẩm sau khi họ đã xác định rằng chiếu xạ thực phẩm bằng nguồn bức xạ đó là an toàn.

Mục đích của việc chiếu xạ thực phẩm

• Phòng chống thực phẩm gây bệnh: Chiếu xạ có thể được sử dụng hiệu quả để loại bỏ vi sinh vật gây bệnh từ thực phẩm, chẳng hạn như Salmonella và Escherichia coli ( coli ).
• Bảo quản:Chiếu xạ có thể được sử dụng để tiêu diệt hoặc vô hoạt vi sinh vật gây hư hỏng và phân hủy thực phẩm, đồng thời kéo dài tuổi thọ của các loại thực phẩm.
• Kiểm soát côn trùng:Chiếu xạ có thể được sử dụng để tiêu diệt côn trùng bên trong hoặc trên bề mặt các loại trái cây. Chiếu xạ cũng giúp giảm các hoạt động kiểm soát sâu bệnh khác có thể gây hại cho trái cây.
• Ức chế sự nảy mầm và quá trình chín:Chiếu xạ có thể được sử dụng để ức chế sự nảy mầm (ví dụ như khoai tây) và trì hoãn quá trình chín của trái cây để tăng thời gian bảo quản.
• Khử trùng:Chiếu xạ có thể được sử dụng để khử trùng thực phẩm. Một số loại thực phẩm sau khi được chiếu xạ có thể được bảo quản trong nhiều năm mà không cần giữ lạnh. Thực phẩm tiệt trùng có ích trong việc điều trị cho bệnh nhân có hệ miễn dịch bị suy giảm nghiêm trọng, chẳng hạn như bệnh nhân AIDS hoặc đang điều trị hóa học. Khi chiếu xạ được dùng với mục đích tiệt trùng, thực phẩm sẽ được chiếu xạ với liều lượng cao hơn nhiều so với các mục đích khác.

Các nguồn phóng xạ được sử dụng trong chiếu xạ thực phẩm

Có ba nguồn phóng xạ đã được phê duyệt để sử dụng trên các loại thực phẩm:

• Tia gamma được phát ra từ các quá trình phóng xạ của nguyên tố coban (Cobalt 60) hoặc của các phân tử cesium (Cesium 137). Bức xạ Gamma được sử dụng thường xuyên để khử trùng các sản phẩm y tế, nha khoa và vật dụng gia đình, đồng thời cũng được sử dụng trong xạ trị của bệnh ung thư.
• Tia X-quang là một dạng bức xạ điện từ có bước sóng trong khoảng từ 0,01 đến 10 nm. Một cách để tạo ra tia X-quang là bắn chùm electron được gia tốc vào một bề mặt kim loại (ví dụ, đồng, coban, tungsten hay hợp kim của rhenium và tungsten). X-quang cũng được sử dụng rộng rãi trong y học và công nghiệp để tạo ra hình ảnh của cấu trúc bên trong.
• Chùm tia điện tử (hoặc e-beam) tương tự như X-quang và là một dòng các electron năng lượng cao được bắn từ một máy gia tốc electron vào thực phẩm.

Các loại thực phẩm được phê duyệt cho phép chiếu xạ

FDA đã phê chuẩn một số loại thực phẩm chiếu xạ tại Mỹ bao gồm:

• Thịt bò và thịt heo
• Động vật giáp xác (ví dụ như tôm, cua)
• Trái cây và rau tươi
• Rau xà lách (lettuce) và cải bó xôi (spinach)
• Động vật nhuyễn thể (ví dụ sò, nghêu, trai và sò điệp)
• Thịt gia cầm
• Hạt giống nảy mầm (ví dụ rau mầm cỏ linh lăng – alfalfa sprout)
• Trứng
• Các loại gia vị

Dấu hiệu nhận biết thực phẩm chiếu xạ

FDA yêu cầu các loại thực phẩm chiếu xạ phải mang biểu tượng quốc tế của thực phẩm chiếu xạ có tên gọi là Radura. Hãy tìm những biểu tượng Radura này cùng với các công bố “Đã xử lý bằng bức xạ” hoặc “Xử lý bằng phóng xạ” trên nhãn thực  phẩm. Các loại trái cây và rau quả được yêu cầu phải dán nhãn riêng lẻ hoặc có nhãn trên các thùng chứa. Tại Mỹ, FDA không quy định phải dán nhãn chiếu xạ từng thành phần riêng lẻ trong thực phẩm đa thành phần (ví dụ các loại gia vị).

Điều quan trọng là phải nhớ rằng chiếu xạ không phải là một biện pháp thay thế cho các quá trình xử lý thực phẩm thích hợp của các nhà sản xuất, nhà chế biến và người tiêu dùng. Thực phẩm chiếu xạ cần phải được lưu trữ, xử lý và nấu theo cách tương tự như các loại thực phẩm không chiếu xạ, bởi vì nó vẫn có thể bị lây nhiễm các sinh vật gây bệnh sau khi chiếu xạ nếu các quy tắc về an toàn vệ sinh thực phẩm không được tuân thủ.

Những điều có thể bạn chưa biết về thực phẩm chiếu xạ

• Phi hành gia vũ trụ (NASA) ăn thịt đã được khử trùng bằng chiếu xạ để tránh mắc các bệnh do thực phẩm gây ra khi bay vào không gian.
• FDA đã chứng nhận sự an toàn của thực phẩm chiếu xạ từ hơn 30 năm trước.Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization, WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh Hoa Kỳ (Center for Disease Control and Prevention, CDC) và Bộ Nông nghiệp Mỹ (U.S. Department of Agriculture, USDA) cũng đã xác nhận sự an toàn của thực phẩm chiếu xạ.
• Mọi người đều có thể thực hành xử lý thực phẩm an toàn bằng cách làm theo bốn bước sau: Rửa –> Phân loại thực phẩm –> Xử lý nhiệt –> Đông lạnh

Tài liệu tham khảo:

http://www.fda.gov/Food/IngredientsPackagingLabeling/IrradiatedFoodPackaging/ucm261680.htm