Chứng không dung nạp lactose

Bài báo được đăng trên Sức khỏe & Đời sống (SK&ĐS) (26/05/2016) làm dấy lên những lo ngại về sữa thông qua việc cân bằng giữa mặt lợi và mặt hại của sữa. Một trong những mặt hại được đề cập đến là mối lo ngại về chứng không dung nạp lactose. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích kỹ hơn chứng không dung nạp lactose và hệ quả của nó.

Chứng không dung nạp lactose là gì?

Chứng không dung nạp lactose xảy ra khi cơ thể không có đủ enzyme tiêu hóa lactase để tiêu hóa lactose có trong sữa và những sản phẩm tương tự, gây ra những cảm giác khó chịu như tiêu chảy, buồn nôn, đầy hơi, đau bụng.

Giới thiệu về lactase: lactase là enzyme được tìm thấy trong ruột non của động vật có vú, giúp phân cắt lactose thành glucose và galactose. Ở người, lactase thường được sản sinh nhiều trong thời kỳ vị thành niên. Nếu gene mã hóa cho lactase bị đột biến thì trẻ sẽ bị thiếu hụt lactase bẩm sinh dẫn tới chứng không dung nạp lactose (sẽ được đề cập ở phần sau). Nếu lactose không được hấp thụ ở đường tiêu hóa (do thiếu enzyme lactase) thì sẽ bị lên men bởi vi khuẩn dẫn tới tạo thành hơi và gây khó chịu.

Lactose có ở đâu?

Lactose có mặt hầu như trong tất cả các loại sữa, kể cả sữa mẹ, sữa động vật (bò, dê, cừu) và các sản phẩm từ sữa. Lactose chiếm khoảng 7% trong sữa mẹ và sữa công thức. Trong sữa bò, lactose chiếm khoảng 4-5%. Lactose đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh vì nó đóng góp 40% nhu cầu năng lượng của trẻ và giúp trẻ hấp thu canxi và sắt.

Mức độ phổ biến của chứng không dung nạp lactose và ảnh hưởng của nó đến khả năng tiêu thụ sữa

Chứng không dung nạp lactose phổ biến ở người lớn (trẻ em ít bị chứng này hơn), thường gặp ở người Mỹ và một số người Châu Á, Châu Phi và Nam Mỹ; trong khi đó người gốc Châu Âu ít bị chứng này hơn. 90% dân số của một số nước Châu Á bị chứng không dung nạp lactose. Hiện chưa tìm được số liệu cụ thể cho Việt Nam.

Chứng không dung nạp lactose thường bắt đầu ở tuổi thanh thiếu niên hoặc trưởng thành. Hầu hết người bị chứng không dung nạp lactose ở độ tuổi này đều có thể sử dụng một lượng vừa phải sữa và các sản phẩm sữa mà không có vấn đề gì.

Trường hợp trẻ sơ sinh bị chứng không dung nạp lactose bẩm sinh là rất hiếm gặp. Nhưng nếu là trường hợp này thì trẻ hoàn toàn không thể dùng sữa và các sản phẩm từ sữa có chứa lactose ở bất kỳ hàm lượng nào.

Một số trẻ sinh non có thể bị chứng không dung nạp lactose tạm thời do cơ thể chưa sản sinh enzyme lactase. Sau một thời gian khi cơ thể bắt đầu sản sinh lactase thì triệu chứng này sẽ khỏi.

Mức độ nguy hiểm của chứng không dung nạp lactose

Khác với chứng dị ứng sữa có thể đe dọa đến tính mạng, chứng không dung nạp lactose chỉ gây khó chịu ở dạ dày và cơ thể của bạn có thể giúp bạn phát hiện được chứng này. Nếu bạn chỉ thấy khó chịu một lần nào đó sau nhiều lần uống sữa, khả năng cao là cơ thể bạn vẫn dung nạp lactose bình thường. Nhưng nếu bạn luôn bị như vậy mỗi khi bạn uống sữa, ăn kem hoặc các sản phẩm khác từ sữa thì có lẽ bạn bị chứng này.

Nếu bị chứng không dung nạp lactose thì làm cách nào bổ sung đủ canxi?

Viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến nghị bác sĩ ở những vùng dân cư có tỷ lệ không dung nạp lactose cao cũng không nên khuyến cáo người tiêu dùng không dùng sữa và các sản phẩm từ sữa. Những người bị chứng không dung nạp lactose có thể dùng loại sữa có hàm lượng lactose thấp hoặc không chứa lactose, hoặc dùng sữa chua mà không có vấn đề gì. Họ cũng có thể chọn cách khác để bổ sung canxi từ các nguồn khác như cá mòi (sardines), rau có màu xanh đậm (súp lơ xanh, cải xanh) và các loại hạt (hạt bí đỏ, hạt hạnh nhân).

Lời nhắn gởi

Mặc dù số liệu cho thấy 90% dân số của một số nước Châu Á không dung nạp được lactose, chưa có số liệu cụ thể cho Việt Nam. Trẻ nhỏ thường ít bị chứng không dung nạp lactose hơn so với người lớn. Chứng không dung nạp lactose không đe dọa tính mạng như chứng dị ứng sữa. Người bị chứng không dung nạp lactose (trừ người bị chứng này bẩm sinh) vẫn có thể dùng sữa ở mức độ vừa phải mà không có triệu chứng gì (hãy lắng nghe cơ thể của bạn). Những người này có thể dùng sữa chua hoặc sữa có hàm lượng lactose thấp, hoặc chọn cách khác để bổ sung canxi.

Tài liệu tham khảo

http://suckhoedoisong.vn/he-mo-su-that-khong-ngo-vesua-n117140.html

https://www.britannica.com/science/lactase

http://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-lactose-intolerance#1

http://www.webmd.com/digestive-disorders/tc/lactose-intolerance-topic-overview#1

http://www.lactoseintolerant.org/understanding-lactose-intolerance/health-risks/

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-2036.2007.03557.x/epdf

http://raisingchildren.net.au/articles/lactose_intolerance.html/context/644

https://en.wikipedia.org/wiki/Lactose_content_of_foods